Για την ενότητα της Αριστεράς...Για μια πολυκεντρική Αριστερά...Για την ενότητα στη βάση

Τετάρτη 9 Αυγούστου 2017

H ΜΟΝΕΤΑΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ κ’ Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ…

H ΜΟΝΕΤΑΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ & Η ΑΛΛΑΓΗ ΕΜΦΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ
Ο στασιμοπληθωρισμός της περιόδου 1973-79 δεν μπορούσε να εξηγηθεί ικανοποιητικά από την Κεϋνσιανή  
θεωρία με αποτέλεσμα την επικράτηση νεοφιλελεύθερων ερμηνειών του φαινομένου, που συνδέθηκαν με το 
Margaret Thatcer: Η Βρετανίδα πρωθυπουργός που στην δεκαετία του 80, σύνδεσε το όνομα της με την Νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική κ' την άγρια επίθεση στις εργατικές κατακτήσεις της χώρας της.
Margaret Thatcer: Η Βρετανίδα πρωθυπουργός που στην δεκαετία του 80, σύνδεσε το όνομα της με την Νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική κ’ την άγρια επίθεση στις εργατικές κατακτήσεις της χώρας της.
έργο 2 μεγάλων θεωρητικών του Milton Friedman & του Friedrich August von Hayek. Οι κυβερνήσεις της Margaret Thatcer στη Βρετανία και του Ronald Reagan στις Η.Π.Α., αναφέρονταν ρητά στους 2 αυτούς στοχαστές για να εξηγήσουν την οικονομική τους πολιτική στους ψηφοφόρους.

Ο Μ. Friedman ηγήθηκε του κινήματος των Μονεταριστών που εξέφραζε την διαφωνία της για τον παρεμβατικό ρόλο του κράτους στον έλεγχο της οικονομίας.. Στην βραχυπρόθεσμη ανάγκη άμβλυνσης οικονομικών προβλημάτων οι μονεταριστές θεωρούσαν πως η διδασκαλία των κλασικών για την ατομική οικονομική ελευθερία εξακολουθεί να ισχύει.
Οι μονεταριστές, δέχονταν από την κλασική οικονομική θεωρία το αξίωμα της ουδετερότητας του χρήματος. Θεωρούσαν πως οι αλλαγές στην ποσότητα του χρήματος επηρεάζουν μακροχρόνια μόνο τις τιμές και δεν επιδρούν στην παραγωγή & την απασχόληση. Η εξήγηση δίνεται μέσω της επίδρασης του αποτελέσματος των πραγματικών διαθεσίμων (real balance effect).
Τα πραγματικά διαθέσιμα, είναι το ποσό που τηρούν τα νοικοκυριά διαιρεμένο δια του τιμάριθμου, δηλαδή αποτελούν τον πλούτο του κοινού και επηρεάζουν τη δαπάνη του. Όταν αυξάνει η ποσότητα χρήματος στην κοινωνία, αυξάνει αυτόματα και η ροπή προς δαπάνη και συνεπώς υπάρχει μια βραχυχρόνια αυξητική επίδραση στο εισόδημα & την απασχόληση. Όμως η αύξηση δαπανών προκαλεί πληθωρισμό, η αξία πραγματικών διαθεσίμων πέφτει, και η διαδικασία που ξεκίνησε με την αύξηση χρήματος λήγει, όταν ολοκληρωθεί μια σειρά προσαρμογών στις αγορές που αφήνει την πραγματική παραγωγή & απασχόληση στα επίπεδα που είχαν πριν την αύξηση.. Μοναδική αλλαγή που προκύπτει στην οικονομία είναι το υψηλότερο επίπεδο των τιμών.

Ronald Reagan: πρόεδρος των Η.Π.Α. τη δεκαετία του 80'. Μαζί με την Μ. Θάτσερ άνοιξαν το δρόμο για την επιβολή ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών.
Ronald Reagan: πρόεδρος των Η.Π.Α. τη δεκαετία του 80′. Μαζί με την Μ. Θάτσερ άνοιξαν το δρόμο για την επιβολή ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών.   Όπως προκύπτει, επιθυμία των μονεταριστών αποτελεί η διακριτική προσαρμογή του χρήματος στις ανάγκες παραγωγής και η παραίτηση του κράτους από μια ενεργητική νομισματική πολιτική. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική επίδραση στο εισόδημα είναι η νομισματική πολιτική (και όχι η δημοσιονομική) εφόσον προσαρμοστεί στις επιταγές της ελεύθερης αγοράς, απαραίτητη συνοδεία της αύξησης παραγωγής.Συμπερασματικά, οι σχετικές τιμές των αγαθών, υπηρεσιών και συντελεστών της παραγωγής αποτελούν συστατικά στοιχεία της διαρκούς εξισορρόπησης των αγορών. Τα άτομα προσαρμόζουν τις προσδοκίες τους σύμφωνα με όσα έμαθαν να πιστεύουν κατά τη δράση τους στην οικονομία στο παρελθόν και κάνουν ελεύθερες επιλογές πραγματοποιήσιμες και μη.Milton Friedman (1912-207): ηγέτης της μονεταριστικής σχολής του Σικάγο. Επικριτής του Κέυνς.Υποστηρικτής της αυστηρής νομισματικής πολιτικής συνδέοντας άμεσα τον πληθωρισμό με την πιστωτική επέκταση. Το χρήμα είναι σημαντικό μόνο ως νομισματικό φαινόμενο κι αν αφεθεί να υπηρετήσει
Milton Friedman: ηγέτης του κινήματος των Μονεταριστών κ' θεωρητικός του νεοφιλελευθερισμού.
Milton Friedman: ηγέτης του κινήματος των Μονεταριστών κ’ θεωρητικός του νεοφιλελευθερισμού.
δημοσιονομικά ελλείμματα μπορεί να οδηγήσει μόνο στον πληθωρισμό. Προτείνει επιστροφή στις ελεύθερες αγορές και την ιδιωτική πρωτοβουλία σ’ ένα κλίμα πολιτικού & οικονομικού φιλελευθερισμού. Εκτός από ακαδημαϊκός οικονομολόγος κατείχε και το ρόλο του συμβούλου σε προγράμματα οικονομικής φιλελευθεροποίησης.
Παραλλαγή της παραπάνω θεωρίας αποτελεί η
Robert Lukas: της σχολή των «ορθολογικών προσδοκιών» κ' υπερμαχος του νεοφιλελευθερισμού.
Robert Lukas: της σχολή των «ορθολογικών προσδοκιών» κ’ υπερμαχος του νεοφιλελευθερισμού.
του Robert Lukas, η οποία επηρέασε κι αυτή την οικονομική πολιτική.
Η σχολή ονομάστηκε «Νέα Κλασική Μακροοικονομία» και στηρίζει τις αρχές της στο αξίωμα της αριστοποίησης που χρησιμοποιούσαν οι κλασικοί. Τα άτομα δηλαδή εκμεταλλεύονται κάθε δυνατότητα να βελτιώσουν την κατάστασή τους.. (245)
Τα άτομα όντας ορθολογικά διαμορφώνουν και ορθολογικές προσδοκίες, οι οποίες αποτελούν θεμελιώδη συνιστώσα της σχολής. Αντί της συνεχούς διόρθωσης παλαιότερων εσφαλμένων επιλογών των μονεταριστών, εδώ προβάλλεται η νέα «ορθολογική» εικόνα.. Νοικοκυριά & επιχειρήσεις διαμορφώνουν τις προσδοκίες με βάση τις πληροφορίες που διαθέτουν και τους στόχους που θέλουν να πετύχουν. Αν και το περιβάλλον που κινούνται μεταβάλλεται, οι προβλέψεις των ατόμων είναι ορθές σε κάθε περίπτωση. Επειδή λοιπόν, νοικοκυριά & επιχειρήσεις στην οικονομία δρουν ορθολογικά, δε νομιμοποιείται η κρατική παρέμβαση σ’ αυτήν.
Επιπλέον, οι τιμές «εκκαθαρίζουν» την αγορά, καθώς οι τιμές που προκύπτουν σε αγορές που βρίσκονται σε συνεχή ισορροπία, επιτρέπουν την ταύτιση της ζήτησης & προσφοράς σε κάθε περίπτωση ώστε τίποτα να μη μένει απούλητο.
Η οικονομική πολιτική δεν μπορεί να έχει αποτελεσματική επίδραση διότι τα άτομα προεξοφλούν τις προσδοκίες τους. Το εισόδημα περιστρέφεται γύρω από τη «φυσιολογική τιμή» (natural rate) την οποία τα άτομα γνωρίζουν. Συνεπώς, ο διπλασιασμός της ποσότητας του χρήματος από το κράτος για την αναζωογόνηση της συνολικής ζήτησης θα οδηγούσε στην επιδίωξη των ατόμων για διπλασιασμό των εισοδημάτων τους (οι επιχειρήσεις διπλασιασμό των τιμών των προϊόντων τους) γιατί δεν αναμένουν τίποτα θετικό από μια τέτοια ενέργεια. Στην περίπτωση που συμβεί το ίδιο δίχως τα άτομα να το γνωρίζουν ή να το καταλάβουν, τότε ίσως θεωρήσουν αυτήν την αύξηση ως νέα ώθηση στην αγορά και προσαρμόσουν τα σχέδια παραγωγής & κατανάλωσης τους στα νέα δεδομένα. Μόνο σε τέτοια περίπτωση οικονομικού αιφνιδιασμού η οικονομική πολιτική θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική. Ωστόσο, με δεδομένο την ροή πληροφοριών σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία ελάχιστες ενέργειες οικονομικής πολιτικής δεν μπορούν να προεξοφληθούν.
Η επίδραση της συγκεκριμένης σχολής αφενός στο ακαδημαϊκό πεδίο, αφετέρου στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής ήταν σημαντική ως το 1990. Πρωτεύουσα επιρροή ήταν στην μεταβολή των αντιλήψεων σχετικά με την δυνατότητα του κράτους να επηρεάσει αποτελεσματικά την παραγωγή & κατανομή εισοδήματος, χρησιμοποιώντας τα μέσα οικονομικής πολιτικής που διαθέτει. Απόρροια του γεγονότος, υπήρξε η αλλαγή πολιτικών τόσο της ΕΕ, όσο και των χωρών – μελών σε εθνικό επίπεδο, που ήταν φιλικότερες προς την αγορά.
Εκείνος που επίσης συνέβαλε στο παραπάνω ήταν ο Friedrich August von Hayek. Για τον ίδιο, η οικονομία χαρακτηρίζεται από μια «αυθόρμητη πράξη» καθώς οι πολίτες επιδιώκουν οικονομικούς σκοπούς. Όποια προβλήματα προκύψουν από τη διαδικασία αυτή είναι για τον Hayek προβλήματα «αποτυχίας – συντονισμού», κατάστασης συχνής σε μια οικονομία της αγοράς με τόσους συμμετέχοντες, οι οποίοι επιδιώκουν τόσο διαφορετικούς σκοπούς ο καθένας.
Καίριας σημασίας είναι η κατανόηση πως δεν αρμόζει στο κράτος να παρεμβαίνει στην οικονομία για να προλάβει ή να θεραπεύσει προβλήματα αποτυχίας συντονισμού. Τα προβλήματα ξεπέρνιουνται μέσα από διαχρονικές διαδικασίες προσαρμογής στις αγορές. Η διαδικασία παραγωγής μέχρι την ύπαρξη τελικών προϊόντων είναι αρκετά χρονοβόρες, οπότε τα επιχειρηματικά λάθη στις επενδύσεις και στις εκτιμήσεις περί κερδοφορίας είναι περίπου αναπόφευκτα.
Η οικονομική θεωρία του σχηματισμού τιμών, η νομισματική θεωρία και η θεωρία του κεφαλαίου πρέπει να μελετώνται ενιαία και πάντα προς την κατεύθυνση κατανόησης του εξισορροπητικού μηχανισμού της αγοράς.
Ο προγραμματισμός της οικονομίας για τον Hayek, είναι καταστροφικός για την ελευθερία του ατόμου. Μεθοδολογικά η ανάλυση οφείλει να ξεκινά από το άτομο και όχι από το σύνολο. Οι θεσμοί είναι δημιούργημα της ανθρώπινης δράσης, αλλά όχι με βάση συγκεκριμένο σχέδιο. Έχουν προκύψει στο πλαίσιο αυθόρμητης τάξης. Για αυτόν το λόγο ο Hayek θεωρεί κατακριτέα την προσπάθεια μεταφοράς σχημάτων των φυσικών επιστημών στις κοινωνικές επιστήμες, κάτι που ονόμασε «επιστημονισμό».
Οι αγορές έχουν για την ανθρώπινη δράση μεγάλη σημασία και αποτελούν μηχανισμούς απόκτησης γνώσης από τους δρώντες. Η γνώση αυτή βελτιώνεται με την ανακάλυψη νέων πραγμάτων απ’ όσους συμμετέχουν σ’ αυτές τις νέες εμπειρίες. Δηλαδή, οι αγορές αποτελούν ένα σχολείο ανακαλύψεων και συνεχούς προσαρμογής του ατόμου στην κοινωνική ζωή.
    Friedrich August von Hayek (1889-1992):
Friedrich August von Hayek: κύριος εκπρόσωπος της «αυστριακής σχολής» των οικονομικών. Γνωστός και για τις ακραίες νεοφιλελεύθερες απόψεις του.
Friedrich August von Hayek: κύριος εκπρόσωπος της «αυστριακής σχολής» των οικονομικών. Γνωστός και για τις ακραίες νεοφιλελεύθερες απόψεις του.
. Το άτομο αποτελεί επίκεντρο της θεωρίας του αλλά και της μεθόδου του ( μεθοδολογικός ατομισμός). Υπεράσπισε των αυθορμητισμό της αγοράς στη βάση ελεύθερα δρώντων υποκειμένων. Ωστόσο, εξέφρασε συχνά ακραίες απόψεις, όπως η πρόταση για «ιδιωτικοποίηση» της δυνατότητας έκδοσης χρήματος και η κατάργηση των Κεντρικών Τραπεζών. Friedman & Hayek αποτελούν τους κύριους θεωρητικούς του νεοφιλελευθερισμού του 80’. Ο Friedman είχε το ρόλο του πολιτικού οικονομολόγου κι ο Hayek εκείνο του κοινωνικοφιλοσοφικού στοχαστή. Και οι 2 αντλούσαν από την οικονομική θεωρία και τις έννοιές της.
Το έργο του Hayek και ο μονεταρισμός, οδήγησαν στην επάνοδο της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού. Οι οικονομικές πολιτικές έπαψαν στη Ευρ. Ένωση κι αλλού να επιδιώκουν τη μέγιστη ευημερία και την πλήρη απασχόληση. Ιδιωτικοποιήσεις και έμφαση στην αγορά επαναπροσδιόρισαν το ρόλο του δημοσίου και ο νεοφιλελευθερισμός κυριάρχησε πολιτικά. Τα περιθώρια άσκησης παρεμβατικής πολιτικής μειώθηκαν. Το Κράτος Πρόνοιας αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο στην εξάπλωση της λογικής της αγοράς και όχι ως δικλείδα ασφαλείας των ατελειών της.
Ωστόσο, υπάρχει αντίλογος και πολλοί επιστήμονες αναζητούν νέες συνθέσεις. Στο μέλλονασφαλώς θα υπάρξουν συμβολές που θα υποβοηθήσουν στη δημιουργία νέων κοινωνικών πλειοψηφιών, ενώ οι νέες ιδέες θα στηρίξουν την οικονομική πολιτική του μέλλοντος.
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Τα προβλήματα οικονομικής αστάθειας που επέφερε ο Μεγάλος Πόλεμος, τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο οδήγησαν στην κρίση του 29. Οι εξελίξεις οδήγησαν στη ιδεολογική ήττα του φιλελευθερισμού και στην αλλαγή οικονομικής πολιτικής με έμφαση στην ενεργό ζήτηση και τον κρατικό παρεμβατισμό. Η μεταπολεμική ανάπτυξη, εκφράστηκε μέσω των έργων του Κέυνς, ενώ μέχρι τη δεκαετία του 70’ επιτεύχθηκε η «χρυσή εποχή» του καπιταλισμού. Η Ευρώπη γνώρισε πρωτοφανή ανάπτυξη και συνάμα οικοδομήθηκε το Κράτος Πρόνοιας.
Ωστόσο με τις πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 70’ σημειώνεται νεοφιλελεύθερη ανάκαμψη, στηριζόμενη κυρίως στις ιδέες των Friedman & Hayek. Οι επιπτώσεις άρχισαν να γίνονται ορατές από τη δεκαετία του 90 και έπειτα.
Η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1989 οδήγησε την παγκόσμια & ευρωπαϊκή οικονομία σε φάση ανάπτυξης αλλά και μετασχηματισμών, πλούτου αλλά και ένδειας, οικονομικής μεγέθυνσής αλλά και ανεργίας.
Η οικονομική σκέψη και οι πολιτικές του μέλλοντος ασφαλώς θα είναι διαφορετικές από τις σημερινές. Ωστόσο, είναι δύσκολο να προβλέψουμε την κατεύθυνση και την ένταση των αλλαγών, καθώς το αποτέλεσμα καθορίζεται πάντα από τη συλλογική δράση. 

ΠΗΓΕΣ
  1.  Γαγανάκης Κ, Κοινωνική και Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης, Εκδ. ΕΑΠ, Πάτρα 1999
  2. Δρίτσα Μαργαρ. (επίμ)/ Θέματα οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας της Ευρώπης/ Εκδ. ΕΑΠ/ Πάτρα 2008
  3. Ράπτης Κώστας/ Γενική Ιστορία της Ευρώπης κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα/ Εκδόσεις ΕΑΠ/ Πάτρα 2000
  4. Aldcroft D – Ville S. επιμ., Η Ευρωπαϊκή Οικονομία 1750-1914, εκδ. Αλεξάνδρεια, μτφρ. Ν. Σταματάκης, Αθήνα 2005
  5. North D. C., Δομή και μετ


https://bluebig.wordpress.com/2017/08/09/h-%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CE%BA-%CE%B7-%CE%B7%CE%B3/#more-63975

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου